Merkez bankası dijital paraları (CBDC'ler), merkez bankaları tarafından ihraç edilen dijital paralardır. Geleneksel paraların dijital karşılıkları olarak, finansal sistemleri modernize etme ve finansal kapsayıcılığı artırma potansiyeline sahiptir. 2025'te 130'dan fazla ülke CBDC'leri araştırıyor (Atlantic Council). Bu makale, CBDC'lerin ne olduğunu, mevcut durumunu ve 2025 trendlerini inceliyor.
CBDC'lerin Güncel Durumu
2025 itibarıyla, bazı ülkeler CBDC'lerini piyasaya sürmüş durumda:- Hindistan: E-rupisi, 122 milyon dolarlık dolaşım değeriyle ikinci en büyük CBDC pilotu (Atlantic Council).
- Nijerya, Jamaika, Bahamalar: eNaira, Jam-Dex ve Sand Dollar gibi CBDC'ler resmi olarak kullanılıyor. Avrupa Merkez Bankası, dijital euro için hazırlık aşamasında olup 2026-2029 arasında lansman planlıyor (Statista).
2025 Trendleri
- Sınır Ötesi CBDC Projeleri: Project mBridge, Çin, Tayland, BAE, Hong Kong ve Suudi Arabistan bankalarını bağlayarak uluslararası işlemleri kolaylaştırıyor.
- ABD'nin Tutumu: ABD, perakende CBDC çalışmalarını durdurdu ancak toptan CBDC'ler için Project Agorá gibi projelerde yer alıyor.
- Zaman Çizelgesi: Çoğu CBDC projesi 2026-2029 arasında tamamlanacak (Statista).
Potansiyel Etkiler
CBDC'ler, daha hızlı ve ucuz işlemler sunabilir, finansal kapsayıcılığı artırabilir. Ancak:- Gizlilik Endişeleri: Merkezi kontrol, kullanıcı verilerinin gizliliğini tehdit edebilir.
- Merkeziyetleşme: Kripto paraların merkezsiz yapısına zıt bir yapı sunar.